Hidrosel, erkek üreme organlarından testisleri saran iki tabakalı zarın arasında anormal bir sıvı birikimi olarak tanımlanır. Normal koşullar altında, bu zarlar arasında testisin kayganlığını sağlayan yaklaşık 0,5-1 ml sıvı bulunur. Ancak, hidrosel durumunda bu sıvı miktarı 100-200 ml veya daha fazla olabilir, bu da testis torbasının şişmesine neden olur. Hidrosel, halk arasında "su toplaması" veya "su fıtığı" olarak da bilinir.
Hidrosel, hem çocukluk döneminde hem de erişkin yaşlarda ortaya çıkabilir ve bu iki yaşam evresinde farklı nedenlere bağlı olarak gelişebilir.
Çocukluk Döneminde Hidrosel:
- Çocuklarda hidrosel, genellikle doğumdan sonra kapanması beklenen, ancak kapanmayan bir kanalın (processus vaginalis) varlığından kaynaklanır.
- Çoğu durumda, bu kanal 2 yaşına kadar kendiliğinden kapanır ve hidrosel sorunu ortadan kalkar.
- Ancak, 2 yaş sonrasında bu kanalın kapanmaması durumunda, cerrahi müdahale gerekebilir. Aksi takdirde, hidrosel büyüyebilir ve ilerleyen yaşlarda fıtık oluşumuna yol açabilir.
Erişkinlerde Hidrosel:
- Erişkinlerde hidrosel oluşumunun kesin nedeni genellikle bilinmemekle birlikte, bazı durumlar bu soruna yol açabilir.
- Testisin kendi etrafında dönmesi (testis torsiyonu), testis iltihabı, testis travması ve testis tümörleri, hidrosel oluşumunun potansiyel nedenleri arasında sayılabilir.
- Ayrıca, inguinal varikoselektomi ve kasık fıtığı operasyonları sonrasında, testis lenfatik drenajının bozulması da hidrosel oluşumuna neden olabilir.
Hidrosel, genel olarak ağrısız bir şişlikle karakterize edilir, ancak büyüklüğü ve yerleşimi rahatsızlık verebilir. Bu nedenle, testis torbasında anormal bir şişlik veya genişleme fark edildiğinde, bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir. Uzman, uygun tanı ve tedavi yöntemlerini belirleyebilir, böylece bu durumun olası komplikasyonlarından kaçınılabilir.
Hidrosel Tipleri
Hidrosel, testisleri saran zarlar arasında anormal miktarda sıvı birikmesi ile karakterize edilir ve bu durum, genel olarak iki ana tip altında incelenir: Konjenital (Doğumsal) Hidrosel ve Edinsel (Erişkin) Hidrosel.
1. Konjenital – Doğumsal Hidrosel
Konjenital hidrosel, doğuştan gelen ve genellikle yeni doğan erkek bebeklerin yaklaşık %6'sında gözlemlenen bir durumdur. Bu tip hidrosel, testislerin anne karnındaki yer değiştirme süreci ile ilişkilidir. Gebeliğin 14. haftasından itibaren testisler, karın içinden skrotuma (testis torbası) doğru hareket eder. Bu süreçte, testislerle birlikte karın zarı da skrotuma iner. Normalde, doğumdan sonra bu zarın oluşturduğu kesecik kapanır. Ancak, kapanmazsa, karın içi sıvısı testis etrafında birikir ve hidrosel oluşur.
Konjenital hidrosel iki alt tipe ayrılır:
- Komünikan – İlişkili Hidrosel: Karın zarının skrotuma inen kısmı tamamen açık kalır.
- Komünikan Olmayan Tip Hidrosel: Karın zarının skrotuma inen kısmı kısmen kapanır ve sıvı skrotum içinde hapsolur.
2. Edinsel – Erişkin Hidrosel
Edinsel hidrosel, genellikle 40 yaş ve üzeri erkeklerde görülür ve erişkin erkeklerin yaklaşık %1'ini etkiler. Bu tip hidrosel, genellikle travma, testis iltihabı, testis tümörleri, varikosel, kasık fıtığı ameliyatları, radyoterapi ve benzeri faktörler sonucunda oluşur. Ayrıca, böbrek nakli yapılan hastaların yaklaşık %70'inde tek taraflı hidrosel oluşumu gözlemlenmiştir.
Her iki tip hidrosel de genellikle ağrısızdır, ancak zamanla skrotumun büyümesine ve rahatsızlık hissine neden olabilir. Hidrosel tanısı, fiziksel muayene ve ultrason gibi görüntüleme yöntemleri ile konulabilir. Tedavi yöntemleri, hidroselin tipine, büyüklüğüne ve hastanın yaşadığı rahatsızlık derecesine bağlı olarak değişiklik gösterir. Bazı durumlarda cerrahi müdahale gerekebilirken, bazı durumlarda ise izlem ve bekleyiş yaklaşımı benimsenebilir.
Hidrosel Tanısı
Hidrosel, genellikle fizik muayene ile kolayca teşhis edilir. Muayene sırasında torbalara ışık tutulursa içinde sıvı olan torbanın ışığı geçirdiği (transillüminasyon) görülür. Işık geçirgenliği, kitlenin sıvı ile dolu olduğunun göstergesidir. Ancak testis tümörü gibi altta yatan olası nedenleri araştırmak için skrotal ultrasonografi ile tanıyı kesinleştirmek gerekir. Çabuk yapılabilen ve nispeten ucuz olan ultrasonografi incelemesinde iyi sınırlı, hipoekoik, düzgün konturlu, posterior akustik gölgelenme veren kistik kitle olarak tanımlanır. Tanı için başka tetkiklere gereksinim duyulmaz, bununla birlikte ultrasonografi incelemesinde şüpheli bulgular varsa gerçek tanıyı koymak için manyetik rezonans görüntüleme tetkiki yapılabilir.
Hidrosel Tedavisi: Çocukluk ve Erişkin Dönemi
Hidrosel Ne Zaman Tedavi Edilmelidir?
Erkek çocukların bezleri değiştirilirken annelerin en sık dikkat ettiği şey çocuğun torbasıdır. Bebeklerde hidrosel – su fıtığı tedavisinde 2 yaşa kadar beklenip düzelme olmazsa ameliyat yapılması gerekir. Bazı durumlarda ameliyat kararı hidroselin durumuna göre ve testise hasar verip vermemesine göre daha erkene alınabilir.
Notlar:
-
Bebekler ve Çocuklar: Çocuklarda hidrosel genellikle doğuştan gelir ve genellikle 1-2 yaşına kadar kendiliğinden düzelebilir. Ancak 2 yaş sonrasında devam eden hidrosel genellikle cerrahi müdahale gerektirir.
-
Erişkinler: Erişkinlerde hidrosel genellikle bir yaralanma, enfeksiyon veya testis tümörü gibi bir durumun sonucu olarak ortaya çıkar. Erişkinlerde hidrosel tedavisi genellikle altta yatan nedenin tedavisi ile başlar. Eğer hidrosel rahatsızlık veriyorsa veya estetik bir sorun oluşturuyorsa, cerrahi müdahale gerekebilir.
-
Cerrahi Müdahale: Hidrosel cerrahisi genellikle ayaktan tedavi olarak gerçekleştirilir ve hastanın aynı gün içinde eve dönmesine olanak tanır. Cerrahi müdahale, hidroselin boyutunu azaltmak ve rahatsızlığı gidermek için etkili bir yöntemdir.
Hidrosel tedavisi ve yönetimi, hastanın yaşı, genel sağlık durumu ve hidroselin boyutu gibi faktörlere bağlı olarak değişir. Her hasta için en uygun tedavi yaklaşımını belirlemek için bir sağlık uzmanı ile detaylı bir görüşme yapmak önemlidir.
Çocukluk Çağı Hidrosel Tedavisi:
- Bekleme Süreci: 2 yaşına kadar beklenir, kendi kendine düzelme olasılığı vardır.
- Cerrahi Müdahale: 2 yaş sonrası veya fıtık ile birlikte olan hidrosellerde cerrahi müdahale gereklidir.
- Ameliyat Süreci: Yarım saat süren bir operasyon ile hidrosel kesesi ayrılır, mikrocerrahi tekniklerle testis damarlarına zarar vermemeye özen gösterilir.
- Sonrası: Çocuk aynı gün evine dönebilir, 48 saat sonra duş alabilir.
Erişkin Dönemi Hidrosel Tedavisi:
- Cerrahi Müdahale: Yaklaşık 30-60 dakika süren bir işlem ile gerçekleştirilir.
- Hastanede Kalış: Genellikle 24-48 saat gözlem altında kalınır, ardından taburcu edilir.
- Evde İyileşme: Birkaç gün dinlenme ve 7 gün boyunca özel külot giyme önerilir.
- İlaç Tedavisi: İlk hafta ağrı kesici, antibiyotik ve antiinflamatuar ilaç kullanılır.
- Aktivite: İki hafta sonra cinsel ilişki, dört hafta sonra spor aktivitelerine izin verilir.
Hidrosel Tedavisi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Dinlenme: Genelde birkaç gün evde dinlenme gereklidir.
- Banyo: 7 gün sonra dikişler erir ve banyo yapılabilir.
- Külot: Süspansuar külot en az bir hafta devamlı giyilmelidir.
- İlaç Kullanımı: Verilen antibiyotik ve ağrı kesiciler düzenli olarak kullanılmalıdır.
- Kontroller: 7-10 gün sonra ve 3 ay sonra genel kontrol için hastaneye gidilmelidir.
- Aktiviteler: Cinsel ilişki ve spor aktiviteleri için doktorunuzun önerdiği süre kadar beklenmelidir.
Hidrosel tedavisi genel olarak basit ve komplikasyonsuz bir süreçtir. Ancak her cerrahi işlemde olduğu gibi, hidrosel ameliyatında da enfeksiyon, kanama gibi riskler mevcuttur. Bu nedenle doktorunuzun önerilerine uymak ve kontrollerinizi aksatmamak önemlidir. Herhangi bir anormallikte (aşırı ağrı, kanama, enfeksiyon belirtileri vb.) derhal doktorunuza başvurmanız gerekmektedir.
